In het bewegingsapparaat valt er zonder spieren niets te bewegen. Door hun positie tussen de botdelen kan een spier onder sturing van het zenuwstelsel een beweging maken. Soms zijn de krachten op de spier dermate groot dat er tijdens het voetballen een spierscheuring of spierverrekking optreedt. Wat volgt zijn de bijbehorende symptomen, behandeling en het herstel van een spierblessure.

De gradaties van een spierscheuring

Spieren zijn bundels samentrekkende spiervezels die in een regelmatig patroon zijn gerangschikt en bepalen ongeveer 40% van ons lichaamsgewicht. De bundels vezels worden door bindweefsel bij elkaar gehouden en vormt op deze wijze de spier. In tegenstelling tot overbelastingsklachten is schade aan de spiervezels vrijwel direct merkbaar. Niet iedere spierscheuring is even ernstig. We kunnen verschillende gradaties spierblessures onderscheiden.

Eerstegraads spierscheuring
Bij een eerstegraads spierscheuring zal maximaal 10% van de spiervezels beschadigd zijn. Je voelt tijdens explosieve en maximale belasting een stekende en scherpe pijn in de spier, maar er zijn nog genoeg vezels en bundels over om de werking van deze vezels over te nemen waardoor je nog wel rustig kunt lopen en fietsen zonder daarbij klachten te ervaren.

Tweedegraads spierblessure
Bij een tweedegraads spierscheur zal lichte belasting al pijn geven. Het oprekken van de spier is tevens pijnlijk en de kracht in de spier neemt af. Gezien deze symptomen zal ongeveer 10-50% van de spiervezels beschadigd zijn. Een kwalitatieve brace kan voor de nodige verlichting zorgen.

Derdegraads spierruptuur
Een derdegraads spierscheuring geeft een felle pijn waarbij je zelfs een knappend geluid kunt waarnemen. De pijn trekt vrij snel weg, simpelweg omdat de verbinding verbroken is waardoor je de pijn amper nog kunt waarnemen. Een grote bloeduitstorting en een flinke zwelling zullen niet lang op zich laten wachten en bij het aanspannen van de spier bolt de spier eenzijdig op.

Bij een dermate ernstige spierscheur besluit men meestal om de spier operatief te behandelen. Bij een eerste- en tweedegraads spierscheuring volstaat het volgen van een revalidatieprogramma bij een fysiotherapeut of sportarts en is een bezoek aan het ziekenhuis meestal niet nodig. Onderstaand tref je een video aan waar een scheur in de hamstring als voorbeeld dient.

Waar bestaat de behandeling uit?

De revalidatieperiode na een eerste- of tweedegraads spierscheuring duurt minimaal zes weken en bij een spierverrekking is dat korter. Het is daarbij belangrijk dat de pijngrens in acht wordt genomen, want anders loop je het risico op vertraagd of onvolledig herstel.

Eerste hulp na een spierblessure

Afhankelijk van de ernst van de ruptuur bestaat de eerste 4-6 dagen vooral in het teken van het natuurlijk herstelproces en is complete rust aanbevolen. Langdurige onbeweeglijkheid heeft echter enkele negatieve effecten, zoals een afname van de flexibiliteit van het spierweefsel en spierkracht. Daarom is het belangrijk om de spier niet onnodig lang te immobiliseren.

Direct na de spierscheuring heeft de spier veel baat bij rust en mag de getroffen spier de eerste 10 dagen niet gemasseerd worden. Bij aanwezigheid van een zwelling door onder meer uittredend vocht en bloed is het aan te raden om de RICE (Rest, Ice, Compressie en Elevatie) regel toe te passen. Het ijzen zorgt ervoor dat de zwelling afneemt, er minder ontstekingsverschijnselen ontstaan en het herstel gestimuleerd wordt.

Bij een spierblessure is het de moeite waard om een brace te overwegen. Door de compressie op het spierweefsel zorgt een brace ervoor dat de pijn tijdens het bewegen wordt vermindert wat ten goede komt aan het genezingsproces. Het is een goede vervanger van tape en compressieverband. Bovendien geeft het meer comfort.

Ook elevatie behoeft enige uitleg. Voor de vochtafvoer is het namelijk belangrijk om de aangedane spier hoger te leggen dan het hart. Voor wat betreft de compressie is er binnen de wetenschap veel verdeeld over het nut daarvan in de acute fase. De meerwaarde van compressieverband of een brace komt vooral tot uiting als de zwelling enigszins is afgenomen.

Behandeling na de immobilisatiefase

Na de rustperiode zijn er nieuwe verbindingen in de spier aangelegd en is de spier voldoende hersteld om lichte belasting te verdragen. Je mag de spier dan aanspannen zonder dat er een beweging plaatsvindt. Dit noemt men een isometrische contractie. Als de spier hier positief op reageert dan kun je na enkele dagen overgaan op licht intensieve oefeningen waarbij het spierweefsel herhaaldelijk zowel verkort als verlengd wordt. Oefeningen zoals fietsen of zwemmen zijn voorbeelden van oefeningen die zonder afwijkend beloop tot de mogelijkheden behoren.

Vanaf de vierde week mag de belasting worden opgevoerd en kun je bijvoorbeeld bij een spierruptuur aan een onderste ledemaat bijvoorbeeld een start maken met joggen. In deze fase wordt ook aandacht besteed aan coördinatie- en krachttraining. Explosieve en zeer krachtige bewegingen dien je tot de zevende week te vermijden.

Bij een revalidatie zonder afwijkend beloop mag er na ongeveer zes weken groen licht worden gegeven om het voetballen op trainingsniveau weer te hervatten. Ook in deze fase zijn sportspecifieke oefeningen nodig om de spieren te laten wennen aan de wedstrijdbelasting. Zodra uit testen blijkt dat je herstelde spier op wedstrijdniveau voldoende belastbaar is mag je weer aan wedstrijden deelnemen en het aantal wedstrijdminuten wekelijks opvoeren.

Herstel van een spierblessure is misleidend

Wanneer het spierweefsel herstelt maakt het lichaam uit nood eerst littekenweefsel aan in de spierbundel. Dit ervaart de sporter als een hard stukje in de spier. Door littekenweefsel neemt (tijdelijk) de elasticiteit en het aantal spiervezels in het getroffen gebied af. Het is helaas niet uitzonderlijk dat een sporter na verloop van tijd wederom klachten krijgt aan diezelfde spier. Het herstel van een spier is soms misleidend aangezien uitgebreide spierweefselschade kan leiden tot overmatige productie van littekenweefsel. Hierdoor kan een onvolledig herstel optreden waardoor de functie van de spier permanent afneemt.

Zijn spierblessures te voorkomen?

Een spierruptuur kun je niet volledig uitsluiten. Overigens kun je het risico op een spierblessure wel verminderen door het hanteren van een logische trainingsopbouw, krachttraining en plyometrische training. Dergelijke oefeningen verbetert de aansturing van de spieren waardoor de controle over de spieren toeneemt en daarmee het risico op herhaling van een spierscheuring afneemt. Waarom de ene sporter meer vatbaar voor een spierblessure is dan een andere sporter kan vele redenen hebben, waaronder het coördinatief vermogen, erfelijkheid of bijvoorbeeld een verleden met spierblessures.

Referenties: