Het klinkt logisch: smeer een speciale balsem op je koude spieren en je bent sneller opgewarmd. Is het echt zo simpel? Verwarmende smeersels zouden dé oplossing zijn voor spierscheuren, krampen, stijve of vermoeide spieren, verrekkingen, verstuikingen en pees- en gewrichtsontstekingen. Veel mensen gebruiken ze dan ook voor het sporten om hun koude spieren op te warmen. Maar onderzoekers zetten vraagtekens bij de effecten van spierbalsem.

Spierbalsem is de Spaanse peper voor de spieren

Wetenschappers en apothekers noemen die verwarmende smeersels ‘revulsieve producten’, om aan te geven dat ze vooral voor afleiding zorgen. Namelijk door bloed en aandacht weg te loodsen van het probleemgebied. Uit studies komt naar voren dat warme smeersels zoals spierbalsem de kleine bloedvaatjes prikkelen in de huid.

De bloedvaatjes zetten uit en daardoor wordt de huid warm en kleurt het rood. De roodverkleuring en de lokale temperatuurverhoging kunnen 20 tot 60 minuten aanhouden. Hiervoor worden met name de stoffen methylnicotinaat en capsaïcine gebruikt. Deze laatste stof is een stof die tabasco en Spaanse pepertjes zo heet maakt.

Warm wordt koel

Talloze sporters gebruiken opwarmende smeersels omdat ze ervan overtuigd zijn dat die hun spieren opwarmen of hun pijnlijke gewrichten beschermen. Helaas spreken de feiten dat tegen. Deze producten werken namelijk heel oppervlakkig. Ze stimuleren alleen de bloedvaten in de huid. Het is onwaarschijnlijk dat de warmte dieper doordringt, want net onder de huid zitten vetlagen, en dat zijn uitstekende isolerende buffers.

Bovendien ligt de temperatuur in de diepere weefsels, zoals de spieren, dicht tegen de 37 graden aan, terwijl met de zalven in de huid hooguit een temperatuur van 33 graden bereikt wordt. Als er al een effect is, dan is dat misschien eerder omgekeerd: niet van verwarming, maar van afkoeling. Door de grotere huiddoorbloeding verlies je namelijk sneller warmte aan de omgeving.

Het typische geurtje van spierbalsem

Hoe zit het dan met de bewering dat spierbalsem helpen bij spier- en gewrichtsproblemen en zelfs bij artrose en reuma? Het effect is te danken aan de afleidende kracht. Spierbalsem en andere warme smeersels wekken een aangenaam warm gevoel op en sommige sporters houden van het typische geurtje. Dat alles kan helpen om de aandacht op een ander spoor te zetten en een prettig en verzorgend gevoel tijdens het sporten te ervaren. En dat is uiteraard ook wat waard! Bekijk het overzicht van diverse smeersels en balsems.

Het warme gevoel overstemt voor een deel eventuele pijn en geeft zo de indruk van beterschap. Dit brengt wel het risico met zich mee dat je daardoor heviger gaat sporten dan goed voor je is. Maar een spierscheur, een verstuiking of een peesprobleem vraagt een aangepaste behandeling om erger te voorkomen.

Pas op met de zon

De meeste verwarmende smeersels bevatten geen stoffen die ongewenste effecten veroorzaken. Toch worden er wel allergische reacties gemeld. Sommige ontstekingsremmende huidproducten bevatten bepaalde bestanddelen waar mensen overgevoelig van kunnen raken wanneer ze langdurig worden blootgesteld aan zonlicht.

Gebruik je het toch, stel de ingesmeerde huid dan niet rechtstreeks bloot aan zonlicht. Het is ook belangrijk dat de opgewekte warmte kan ontsnappen. Wie een verwarmende zalf aanbrengt en vervolgens in een warm bad gaat liggen, kan brandwonden oplopen.